[Review Sách] Dạy trẻ bằng cả trái tim
Các
bậc cha mẹ, các nhà giáo dục nên tìm đọc cuốn sách “Dạy trẻ bằng cả trái tim” của
tác giả Rafe Esquith. Bởi đây không chỉ đơn thuần là cuốn sách truyền cảm hứng
về hoạt động giáo dục, mà còn có thể giúp chúng ta nhận thức đúng và đủ hơn về điều
mà giáo dục thực sự nên hướng đến.
Cá
nhân tôi ấn tượng nhất với hai nội dung sau trong sách: Tìm kiếm cấp độ 6
và Phương pháp.
Tìm
kiếm cấp độ 6
Rất
có thể, đây là điều mà giáo dục truyền thống và hiện đại đều muốn hướng tới, mặc
dù sử dụng những ngôn từ khác nhau, công cụ khác nhau.
Nhà
giáo dục Rafe Esquith đã tham khảo sáu cấp độ các giai đoạn phát triển đạo đức
của nhà tâm lý học người Mỹ Lawrence Kohlberg trước khi vận dụng vào hoạt động
giáo dục tại Phòng học số 56 (còn được biết đến với tên nhóm Hobart
Shakespearean):
Cấp
độ 1: Không muốn bị rắc rối
Đây
là giai đoạn học sinh nghe lời để né tránh các rắc rối (trách mắng, xử phạt) do
người lớn mang lại. Phản ứng thiên về sự phục tùng, bị khuất phục.
Cấp
độ 2: Tôi muốn được thưởng
Cấp
độ này cũng dễ dàng bắt gặp cả ở trong gia đình lẫn trên trường lớp. Người lớn
dùng phần thưởng để tạo động lực mà quên rằng đây là động lực không bền vững, bị
lệ thuộc, khiến trẻ có xu hướng đòi hỏi nhiều hơn là thực sự tập trung vào hành
động.
Cấp
độ 3: Tôi muốn làm hài lòng ai đó
Vẻ
ngoài của cấp độ này tưởng chừng rất nhã nhặn, phù hợp với vai trò “con ngoan,
trò giỏi”. Nhưng trẻ trưởng thành theo cách này thì khó có cơ hội được tận hưởng
của sống của riêng chúng và dễ bị mất phương hướng bởi chúng luôn khao khát được
thừa nhận.
Cấp
độ 4: Tôi tuân thủ các quy tắc
Điều
này khá phổ biến: Có một bộ quy tắc và tuân theo các quy tắc đó, tức là bạn sẽ đủ
tốt trong mắt người khác để không bị làm phiền. Điều này không xấu nhưng sự tuân
thủ chưa thể là đích đến thực sự trong giáo dục con người- hướng này chú trọng
lập trình nên những cỗ máy.
Cấp
độ 5: Tôi chu đáo và tế nhị với người khác
Đây
là cấp độ đáng ghi nhận và phần nào thể hiện học sinh đã tiếp thu được những giá
trị căn bản của giáo dục. Mặc dù vậy, từ những con người bình thường đến con người
phi thường đang có một ranh giới mong manh, mà nếu thực sự muốn, trẻ có thể đạt
đến cấp độ 6.
Cấp
độ 6: Tôi có quy tắc ứng xử riêng và tôi tuân thủ nó
Tác
giả cho rằng cấp độ 6 này khó đạt được nhất và cũng khó truyền dạy nhất. Để lấy
ví dụ, ông chọn nhân vật Atticus Finch (tác phẩm Giết con chim Nhại) và
nhân vật Red (do Morgan Freeman thủ vai, trong phim Nhà tù Shawshank). Theo
tôi hiểu, thì đây là cấp độ cá nhân tự nhận thức sâu sắc về bản thân để
trở nên đặc biệt nhưng vẫn hài hòa với thế giới. Trẻ tự do trong sự hiểu biết và
như Voltaire từng nói “càng hiểu biết, con người càng tự do”.
Đây
là phần tôi tâm đắc nhất trong cuốn sách. Không chỉ trẻ em mà người lớn cũng có
thể tham khảo hệ thống này để cải thiện, bồi dưỡng đạo đức cá nhân. Đạo đức làm
nên sự khác biệt giữa con người và muông thú. Nhưng đáng tiếc, gia đình, nhà trường,
xã hội ngày nay còn chưa thực sự coi trọng, có những hành động cụ thể để giúp
trẻ phát triển đạo đức. Đạo đức không nằm trong khẩu hiệu, mà nằm trong những công
việc thường ngày, bất kể to nhỏ.
Phương
pháp
Đây
là phần tác giả chia sẻ phương pháp giáo dục học sinh trở thành những con người
toàn diện. Cụ thể là các em được khuyến khích, hướng dẫn (mong cha mẹ, các thầy
cô đừng quên khuyến khích cần đi kèm hướng dẫn cụ thể).
Các
em được hướng dẫn việc tạo ra và duy trì thói quen đọc sách, thói quen viết, học
toán thông qua các trò chơi, nuôi dưỡng tình yêu với các môn nghệ thuật, thực
nghiệm khoa học, dành thời gian chơi thể thao và tập làm quen với việc tiết kiệm,
sử dụng tiền một cách khôn ngoan. Nội dung này rất lý thú, bổ ích độc giả nên
trực tiếp đọc sách để tìm hiểu kỹ hơn.
Điều
khiến tôi thích phần này là cách hiểu và cách vận dụng để giúp học sinh phát
triển toàn diện.
Trước
hết, chúng ta đi vào tìm hiểu thế nào là phát triển toàn diện? Đó không phải là
gia tăng số lượng các môn học, các đầu sách tham khảo, chiếc cặp sách nặng chịch,
thời khóa biểu dày đặc, theo đuổi các trào lưu mới. Chúng ta không thể lấp đầy đồ
đạc vào trong một căn nhà rồi cho rằng đó là một căn nhà tiện nghi. Thực sự thì
căn nhà ấy sẽ giống một cái kho bừa bộn, bụi bặm hơn.
Tâm
trí của trẻ em cũng tương tự như vậy: Từ tính tò mò cho tới sự toàn diện đòi hỏi
có thời gian, sự đầu tư sức lực, tiền bạc tương xứng và quan trọng là một người
dẫn dắt toàn diện về mặt nhận thức (nếu chưa thể toàn diện thì ít nhất nên là đa
diện).
Nếu
người lớn chưa phải là những cá nhân toàn diện, thì việc ép trẻ trở thành một cá
nhân toàn diện là đòi hỏi vô lý và thiếu sáng suốt.
Tôi
nhận thấy phương pháp của tác giả Rafe Esquith giúp trẻ trở thành những con người
toàn diện. Ông đã thành công trong việc biến tiềm năng thành tài năng.
Quá
trình đọc sách, viết văn, chơi nhạc cụ, thí nghiệm khoa học, tập luyện thể thao
dù bận rộn song tràn ngập niềm vui (tôi không thấy nhắc nhiều đến vai trò của điểm
số, các kì thi ở đây). Tất cả hoạt động đến từ sự khảo khát, ham học hỏi và ý
thức vươn lên của trẻ. Với tôi, người thầy là người truyền cảm hứng và tạo điều
kiện, không phải là người nhồi nhét, “đóng hộp” học sinh trở thành những khuôn
mẫu trống rỗng, gắn nhãn mác toàn diện.
Thay
cho lời kết
Thành
quả của nhà giáo dục Rafe Esquith đến từ sự quyết tâm và tận tâm của ông. Giáo
dục không phải là lĩnh vực mang tính mùa vụ, càng không phải hoạt động mà các
nhà đầu cơ nên thử sức. Giáo dục là hành trình lâu dài. Chúng ta chỉ bàn đến thành
tựu giáo dục sau tối thiểu là hàng thập kỷ.
Qua
năm tháng, trẻ có thể trở thành những con người tài giỏi, được nhiều người ngưỡng
mộ. Các em cũng có thể trở thành những con người bình dị, có đóng góp nhất định,
được nhiều người nhớ tới.
Giáo
dục không những giúp con người “trở thành” mà còn tránh được cho con người khỏi
“trở nên”: Được tiếp thu một nền giáo dục tốt, các em sẽ không trở nên lầm lạc,
ích kỷ và u mê.
Nhận xét
Đăng nhận xét